juni 2016

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; van de beloofde workshop is niets terecht gekomen, want we zijn zelf niet aan het werk gezet. Maar wie kon ook bevroeden dat de rondleiding van Tim van der Voord zoveel tijd in beslag nam, dat er geen ruimte overbleef om zelf de handen uit de mouwen te steken. Zelden zal Tim zo’n geïnteresseerde groep hebben ontvangen. De onophoudelijke reeks vragen van zijn oud-collega’s vulde de beschikbare tijd van twee uur ruimschoots.

Ruim 20 leden van Novavita werden ontvangen in het gebouw van 3-D Makers Zone in Haarlem. Een oude werkplaats, waar voorheen de vuilniswagens werden gerepareerd, is ingericht tot een moderne bedrijfsruimte waar bedrijven en opleidingen elkaar ontmoeten in de fascinerende wereld van het 3-D printen. Het Nova College participeert daarin en zo kunnen haar leerlingen kennis maken met deze nieuwe techniek.

Tim heeft onze langs de vele printmachines geleid en omstandig de achterliggende techniek uitgelegd. We hebben ook verschillende printers aan het werk gezien. Natuurlijk besteedde Tim veel aandacht aan de toepassingsmogelijkheden en hij kon het niet nalaten enkele tot de verbeelding sprekende anekdotes te vertellen. Zo vertelde hij het verhaal van doktoren van het Leids Universiteitsziekenhuis die een baby met een hartafwijking moesten opereren. Om de operatie vooraf te kunnen oefenen hebben zij het hartje met de afwijking laten printen. Tijdens de eigenlijke operatie wisten ze zodoende wat hen te wachten stond en dat bespaarde enorm veel tijd en werd ernstig risico vermeden.

Duidelijk is wel dat 3-D printen niet bedoeld is voor massaproduktie. Daar gaat het printen veel te traag voor; een eenvoudig werkstuk vraagt al gauw 5 uur printtijd. Het is dus vooral bedoeld om unieke werkstukken te maken; vandaar dat de techniek zo geliefd is bij kunstenaars. Wat wel kan, is het maken van mallen d.m.v. 3-D printen en deze mallen zijn uitstekend geschikt voor het gieten van attributen in massaproduktie. Een enorm bijkomend voordeel is dat de computer de minimale hoeveelheid materiaal kan berekenen om de gewenste sterkte te verkrijgen. We hebben voorbeelden gezien die in de vliegtuigindustrie tot miljoenen Euro’s besparing hebben geleid.

Al met al weer een leerzaam dagje. Op de terugweg naar huis mijmerde ik: fantastisch dat deze groep mensen, die 60 jaar geleden nog blij was met een Mecano-doos, zich nu staat te vergapen aan deze innoverende techniek. Voor de zoveelste maal verbaasde ik me over de menselijke geest, die zo flexibel is dat ze moeiteloos al die vernieuwingen aankan. Die zo nieuwsgierig blijft en graag op de hoogte blijft van alle ontwikkelingen. Want er zijn wat veranderingen in ons leven over ons uitgestort. Maakt dat het leven zo boeiend?

Huub Oostendorp

Ik zal er maar eerlijk mee voor de dag komen: het is voor het eerst in mijn leven dat ik een militair terrein betreed. En ik moet bekennen dat er toch wat spanning op zit. Ik heb immers van Lenie de Fijter, de organisator van deze middag,vernomen dat we rondgeleid gaan worden door een heuse marineman, de heer Bartelmans, nota bene oud plaatsvervangend commandant en chef staf bij de Marine op dit complex. Stiekem heb ik visioenen dat we een exercitie krijgen en al marcherend onder leiding van een barse en bevelen schreeuwende commandant het terrein rond zullen gaan.

Niets blijkt minder waar. De heer Bartelmans is een aimabel man, die gepassioneerd over de geschiedenis en het heden van dit complex vertelt. Pal achter het huidige Scheepvaartmuseum bevindt zich het terrein waar in de 17e eeuw de schepen van de Admiraliteit gebouwd werden. Deze schepen moesten de enorme Hollandse handelsvloot beschermen. De bevoorrading van deze schepen vond plaats vanuit het ’s Lands Zeemagazijn (Scheepvaartmuseum) plaats. De werf heeft bestaan tot 1914, vanaf dat moment werden de schepen te groot en verhuisde de werf naar Den Helder. De Admiraliteit hield op te bestaan bij de Franse inval in 1795. Na de Franse tijd werd in 1815 de Marine opgericht.

Van de werven is niets meer te zien. Het huidige middenterrein, dat vroeger open water was, is gedempt met grond die vrijkwam bij de bouw van de IJ-tunnel. Hierdoor ontstond een groot terrein waar de Marine veel van haar opleidingen heeft gehuisvest. Hieronder het gerenoveerde gebouw waar de elektrotechniek-opleiding gegeven werd. De ramen van dit gebouw stellen de vlaggen van de landen van de Europese Unie voor.

Zoals op de eerste foto is te zien ligt het terrein als een eiland in het water. Het uitzicht op de stad is op diverse punten fantastisch.

De marine heeft zich -mede door de bezuinigingen op defensie- teruggetrokken tot een gedeelte van dit eiland en daarmee is een groot terrein en een groot aantal panden toegankelijk voor het publiek. Zo is de voormalige officiersmess tegenwoordig een normaal restaurant, dat nog een authentieke zestigerjaren inrichting heeft.

Een beetje spannend is het vanmiddag toch nog geworden. In de namiddag vergaderen de Ministers van Justitie van de Europese Unie op het complex. Want in het kader van het EU-voorzitterschap van Nederland zijn het Marineterrein en het Scheepvaartmuseum de plekken waar alle activiteiten gehouden worden. De bewaking is enorm en ook wij worden onderworpen aan een strenge controle, zelfs een body-scan ontbreekt niet. Ook lopen er voortdurend drie bewakers met onze rondleiding mee. Op bescheiden schaal maakt Nederland ook reclame voor zichzelf, zoals dit bloemenpaviljoen, waar de Nederlandse tuinbouw zich aan de buitenlandse gasten presenteert.

We wandelen op een historisch stukje Amsterdam; in de 17e eeuw was hier ongetwijfeld het grootste industriële complex van de wereld te vinden. Bovendien ontleent deze plek natuurlijk zijn aantrekkingskracht, omdat het eeuwenlang niet toegankelijk voor het gewone publiek was. Dat maakt nieuwsgierig naar wat zich achter onderstaande 17e eeuwse gevel aan de Kattenburgstraat afspeelt. En dat allemaal in hartje Amsterdam, een stadsenclave, een oase van rust temidden van het rumoer van onze hoofdstad.

Het is eigenlijk het enige historische pand op het terrein; de overige panden zijn van veel latere datum, de meeste zelfs uit de tweede helft van de vorige eeuw. En die panden hebben ook een niet-maritieme functie gekregen. We hebben zelfs de archeologische vondsten bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn in één van die panden bekeken.
Zo hebben we vanmiddag kennis gemaakt, wederom gezegend met uitstekend weer, met een veertien hectaren groot geheim gebied (op Google maps was dit gebied bewust onscherp gemaakt). Het militair terrein in het centrum van de stad was sinds de zeventiende eeuw achtereenvolgens de werkplek van Michiel de Ruyter en Vincent van Gogh, de scheepswerf van de Admiraliteit, opleidingscentrum van de Marine en thans helikopterlandingsplaats voor hoogwaardigheidsbekleders, meldplek voor aspirant-militairen, revalidatieoord voor getraumatiseerde soldaten en onderduikadres voor o.a. Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders. Maar waar deze schuilplaats zich op het terrein zich bevindt, wil de rondleider ons niet vertellen. En zo blijft er nog iets geheims over op dit eiland.

Huub Oostendorp