Lezing Ank Engel
11 december 2019
Vanmiddag heeft ons Novavita-lid Ank Engel een lezing voor ons gegeven. Ank is historica en was jarenlang werkzaam als docent geschiedenis aan het vavo van het Nova College.. Maar nu heeft zij na een jarenlange studie, een boek geschreven. In eerste instantie wilde zij met haar onderzoek een dissertatie schrijven om zo te promoveren. Maar zover is het niet gekomen: haar studie heeft geresulteerd in een boek: getiteld “Waar mijn brood is, is mijn vaderland”. Het is een historische studie naar Nederlandse arbeiders die voor de 2e Wereldoorlog naar het Ruhrgebied in Duitsland trokken om daar te werken. Dat gebeurde dan nog op vrijwillige basis. De opa van moederskant van Ank is één van die arbeiders die in Duitsland de kost gingen verdienen. Ank heeft de geschiedenis van haar opa Cornelis Broertjes (en haar oma) verweven met het lot van de vele andere Nederlandse arbeiders en zo combineerde zij een familieverhaal met historische feiten.
18 Personen zijn op haar lezing afgekomen en zij hebben een boeiende middag achter de rug. Ank heeft haar lezing grondig voorbereid en haar verhaal ondersteunde ze met een goede PowerPoint presentatie. Na de koffie/thee startte ze haar verhaal met de geschiedenis van haar opa en oma. Zij volgde hun spoor naar Duitsland en kwam terecht in talloze archieven om meer over hen en hun lotgenoten te weten te komen. Enthousiast vertelde ze over haar avonturen in de archieven van grote bedrijven, zoals Mannesmann, Thyssen en Krupp. Duidelijk werd het monnikenwerk dat ze verricht heeft om de Nederlandse arbeiders uit de tientallen jaren aan personeelsbestanden te “vissen”. Ze vertelde over de sociale omstandigheden, de huisvesting, het verenigingsleven en de heimwee naar Nederland.
Het zijn overigens niet alleen fabrieksarbeiders en mijnwerkers die in die jaren naar het Ruhrgebied trokken; ook landarbeiders en met name Friese melkers, hebben hun brood in Duitsland verdiend. Om de wetenswaardigheden van die groep te achterhalen, heeft Ank duizenden bladzijden van gedigitaliseerde kranten uit de periode 1900-1940 ”uitgevlooid”: een ware titanenarbeid. Maar het het levert tezamen met het archiefonderzoek een goed beeld op van de Nederlandse arbeidsmigratie.
Na de pauze ging Ank dieper in op haar contact met de uitgever, want voor een beginnend schrijver zijn er talloze valkuilen voordat een boek in de winkel ligt. Zij verhaalde van een speeddate die (per toeval) het contact met de uitgever bracht ; het proces om het manuscript in te korten, zodat er een leesbaar verhaal ontstaat. En de belangrijkste waarschuwing, die ze ons meegeeft, gaat over de sponsoring van het boek: de uitgever gaat op zoek naar sponsors om het boek uit te geven. Lukt deze werving niet, dan verschijnt het boek nooit. In het geval van Ank lukte het twee sponsors te “strikken”, maar dat was onvoldoende. Om het boek toch te realiseren werd Ank gedwongen er zelf geld in te stoppen. Als je dan in het achterhoofd houdt, dat er bij de eerste druk geen royalty’s worden uitgekeerd (dat gebeurt pas bij een 2e druk), is het een dure grap.
Dan nu de vraag: hebben de thuisblijvers iets gemist. Het antwoord is: JA. Juist haar manier om de geschiedenis te benaderen- vanuit menselijke verhalen licht je de geschiedkundige feiten en gebeurtenissen toe-, maakt haar boek zeer leesbaar. Het is dezelfde methode die de beroemde geschiedschrijver Geert Mak hanteert en zijn succes is enorm. Je wenst Ank hetzelfde toe.
Na afloop konden we natuurlijk Anks boek kopen. Dat kunnen jullie trouwens ook. Het is via Internet overal te bestellen (bv. bij Bol.com) en het boek kost € 22,95
Ook kun je je verder oriënteren via de website van Ank: www.nederlandsearbeidsmigratie.nl
Huub Oostendorp